Çocuklarda Lösemi ve Kök Hücre Nakli

Prof.Dr. Sema Anak

http://www.medipolmega.com/

 

Lösemi neden oluşuyor? Genetik bir yönü var mı?
Lösemilerin kesin nedeni bilinmemekle birlikte birden fazla neden olabilecek unsurun bir araya gelmesi ile oluştuğu düşünülmektedir. Bilinen nedenler arasında viral etkenler, iyonizan ışınlar, benzen benzeri kimyasallar, bazı kemoterapötik ilaçlar, bazı genetik bozukluklar sıralanabilir. Lösemili çocuklarda anne karnına kadar geriye giden kromozom bozuklukları da gösterilmiştir. Bazı genetik hastalıklarda (bağışıklık yetersizliği hastalıkları, Down send vb) lösemi eğilimi topluma göre fazladır. Yine bazı ailelerde genetik olarak kanser eğilimi fazla olabilir.
Bu hastalıktan korunabilir miyim?
Ne yazık ki lösemiden kesin bir korunma yöntemi yoktur. Ancak tüm kanserlerden korunmada ön plana çıkan sağlıklı yaşam koşulları burada da etken olabilir. Ayrıca lösemi oluşumunda kesin etken olduğu bilinen radyasyon, kimyasallar, çevre etkenleri gibi koşullardan uzak durmak gereklidir. Bilinen ailevi eğilim veya doğumsal hastalıklarda izlem erken tanıda yararlı olabilir.
Lösemi olduğumu nasıl anlarım?
Lösemiden şüphelenilen hastalarda önce tam kan sayımı ve periferik yayma, bazal biyokimyasal tetkikler yapılır. Burada saptanan bozukluklara göre ön tanı belirlenir, ancak kesin tanı için kemik iliği alma işlemi lösemi tanısının olmazsa olmaz unsurudur. Yapılan işlem uzman ellerde kolay ve sıradandır, önemli bir yan etkisi yoktur. Ağrıyı engellemek ve temiz ortamlarda yapmak amacıyla son yıllarda anestezi altında uygulanmaktadır. Kemik iliği örneği uzmanlarca incelenerek tanı kesinleştirilir. Ayrıca bu örnekten immünolojik, moleküler, genetik tanı yöntemleri de yapılarak hastalığın tipi, alt grupları ve risk durumu belirlenir.
Nasıl tedavi olurum?
Lösemide esas tedavi kemoterapidir. Nadiren radyoterapi de buna eklenmektedir. Kemoterapi ile eski yıllara göre çok başarılı yaşam oranları sağlanmaktadır. Esas sorun çok yüksek riskli hastalar veya tekrarlayan olgulardır. Bu durumlarda yine öncelikle kullanılacak kemoterapi ile hastalık kontrol altına alındıktan sonra kemik iliği nakli ile tedavi tamamlanabilir.
Kemoterapi tedavi döneminde nelere dikkat etmeliyim?
Bu süreç hastanın tüm bağışıklık sisteminin ortadan kalktığı bir dönemdir. Gerek hastalık, gerekse yapılan tedaviler bu duruma yol açar. Bu nedenle hasta tüm infeksiyonlara açık hale gelir. İnfeksiyonun önlenmesi için hastaya koruyucu tedaviler verilse de bazen infeksiyonlar gelişebilir ve acilen tedavi edilmelidir. Bu süreçte aileler hastaları kalabalık ve hasta kişilerin bulunduğu ortamlardan uzak tutmalı, hatanın beslenmesinde kullanılacak gıdaların mikroptan arındırılmış, tercihan pişmiş olmasına ve bekletilmeden tüketilmesine özen göstermelidirler. Ateş saptandığında da acilen hastaneye başvurmalıdırlar. Hastalara ayrıca gereksinime göre ve özellikle kanamayı önlemek için kan ve kan ürünleri de verilebilir.
Tedavi sonrasında, hastanın tüm eski bağışıklık hafızası silineceğinden, yeniden yapılandırılabilmesi için tedavinin yoğunluğuna göre 6 ay- 2 yıl sonrasında hasta yeniden aşılanmalıdır. Bu süreçte eskiden aşılı olsa dahi tüm infeksiyonlara açıktır ve korunmalıdır. Ayrıca AML gibi ağır lösemi tiplerinde ve kemik iliği nakli gibi uygulamalarda 3-6 ay tüm enfeksiyon etkenlerine karşı ilaç proflaksisi de yapılmaktadır.

Yorum Yaz