Kaynak: Acıbadem Sağlık Grubu
Kalın bağırsak, sindirim sistemimizin anüsle sonlanan son 1,5-2 metrelik bölümünün genel adıdır. Son 15 cm.lik bölümüne rektum, geride kalan kısmına ise kolon adı verilir. Geçtiğimiz on yıl içinde kalın bağırsak kanserlerinin tanı ve tedavisinde birçok ilerleme sağlanmıştır. Buna rağmen kalın bağırsak kanserleri halen tüm dünyada en önemli sağlık problemlerinden biri olup her yıl milyonlarca insanın hayatını tehdit etmeye devam etmektedir.
Kalın Bağırsak Kanserinin Belirtileri Nelerdir?
Dışkıyla beraber veya dışkılama öncesi makattan kan gelmesi, halsizlik, çabuk yorulma veya nefes darlığı, dışkılama alışkanlığında değişiklik, dışkı çapında incelme , dışkılama sorası rahatlayamama, hala dışkı varmış gibi hissetme, kabızlık-ishal periyodları, dışkı ile sümüğümsü akıntı gelmesi, karın ağrısı, karında şişlik, bulantı-kusmadır.
Basur (Hemoroidal Hastalık) Kanserleşir Mi?
Kalın bağırsak kanserinin en sık görülen belirtilerinden biri makattan kan gelmesidir. Maalesef bu şikâyetleri olan hastaların büyük bir kısmı şikâyetlerinin nedeninin basur olduğunu düşünerek uzun bir süre doktora başvurmaz. Oysa makattan kan gelmesinin basurun yanı sıra kalın bağırsak kanseri dahil başka birçok hastalıkta da görülebilir. Bu nedenle 50 yaş üstündeki hastalarda kanserden şüpheleniliyor ise hastanın bilinen hemoroidal hastalığı olsa bile kolonoskopik inceleme de mutlaka yapılmalıdır.
Kalın Bağırsak Kanseri Risk Faktörleri
- Hastanın yaşadığı yer: Kalın bağırsak kanserinin görülme sıklığı ülkeye ve yaşanan bölgeye göre değişir.
- Yaşam şekli: Kalın bağırsak kanserleri sigara ve alkol kullananlarda, az lifli gıda (sebze, meyve) alanlarda, diyabet, obezite sorunu olanlarda ve hareketsiz bir yaşam tarzına sahip kişilerde daha sıktır.
- Yaş: Çok genç yaşlarda da görülmekle birlikte hastalığın sıklığı yaşla birlikte artar.
- Polipler: En önemli risk faktörüdür. Çoğu kanser polip zemininde başlar.
- Ailede kalın bağırsak kanseri varlığı: Anne, baba veya kardeşlerde kalın bağırsak kanseri olan kişilerde kanser gelişme riski artar. Özellikle kanserli kişiler 50 yaşın altında ise risk daha da artmıştır. Benzer şekilde FAP, HNPCC gibi bir takım hastalıklarda kalın bağırsak kanserine genetik eğilim vardır.
- Ülseratif kolit ve Crohn gibi inflamatuar bağırsak hastalıkları.
- Rahim ve yumurtalık kanseri olan kadınlar.
- Başka nedenlerle radyasyon tedavisi görenler.
- Ancak, kalın bağırsağında kanser gelişen insanların %75’inde bu risk faktörlerinin hiçbiri yoktur.
Kalın Bağırsak Kanseri Tanı Yöntemleri
Kalın bağırsak kanseri tanısı için muayenenin yanı sıra kolonoskopi ve biyopsi yeterlidir. Ancak tedavi şekline karar verebilmek için hastalığın yayılım derecesinin belirlenmesi gerekir. Bu amaçla tomografi, ultrason, endo ultrason, MR ve PET gibi tetkiklere başvurulabilir.
Kalın Bağırsak Kanseri Tedavi Yöntemleri
Kalın bağırsak kanserinin ana tedavi yöntemi cerrahidir. Ancak bazı hastalarda ameliyat öncesi veya sonrası kemoterapi ve/veya radyoterapi uygulanabilir.
Kalın Bağırsak Kanseri Hastalarında Tedavinin Amacı Nedir?
Hastalığın tamamen tedavi edilmesi veya bu mümkün olamıyor ise yaşam süresinin uzatılmasıdır. Özellikle son 10 yılda tanı ve tedavide sağlanan ilerlemeler sayesinde kalın bağırsak kanseri olan hastalara uzun ve kaliteli yaşam yolu açılmıştır.
Hastanın yakınmalarının giderilerek yaşam kalitesinin artırılması diğer amaçtır. Teknolojideki gelişmeler sayesinde bu amaca yönelik birçok ilerleme sağlanmıştır. Bunlar;
Minimal Invaziv Cerrahi
Kalın bağırsak kanseri tedavisi geçmişte ameliyatın tek yolu hastanın karnına yapılan ve uzunlukları 40-50 cm’ye kadar ulaşabilen kesilerdi. Bugün laparoskopik cerrahi, tek port cerrahi ve robotik cerrahi gibi yeni yöntemler kalın bağırsak kanserlerinin tedavisinde kullanılmaktadır. Bu yöntemler sayesinde hastalar hastanede çok daha kısa yatar, çok daha az ağrı duyar, kısa sürede normal yaşantılarına dönerler. Estetik görüntü mükemmeldir.
Daha Az Ostomi (Karından Dışkılama – Torbaya Dışkılama)
Kalın bağırsağın rektum adı verilen son bölümünün son 3-4 cm’lik kısmı dışında ameliyat sırasında bağırsağın belli bir bölümü çıkarıldıktan sonra her iki uç tekrar birbiri ile birleştirilir. Bu hastaların bir kısmında birleştirilen yer iyice iyileşene kadar geçici bir süre (6-8 hafta ) ince bağırsak dışarı alınabilir. Bu hastalar büyük abdestlerini normal yolla yaparlar. Anüse çok yakın kanserlerde ise anüs iptal edilerek, bağırsak karın duvarına ağızlaştırılır. Bu şekilde hastanın karın duvarına yapıştırılan bir torbaya dışkılaması (kolostomi) sağlanır. Bugün bu ameliyat geçmişe oranla çok daha az hastada ( tüm kalın bağırsak kanseri hastalarının %5 ‘inde) gerekmekte, hastaların büyük bölümü büyük abdestlerini normal yoldan yapmaktadırlar.
Kalın Bağırsak Kanseri Hastasında İdeal Ameliyat Nedir?
Kalın bağırsak kanseri ameliyatında sadece kalın bağırsaktaki tümörün çıkarılması yeterli değildir. Kanserin yayılma olasılığı olan lenf bezlerinin ve varsa; başka organları tutmuş kanserli dokuların da tamamen çıkarılması gerekir (küratif rezeksiyon). Ameliyat alanında çok az da olsa kanserli doku kalırsa (palyatif rezeksiyon), hastaların çoğunda hastalık bir süre sonra tekrarlar (lokal nüks ). Bu nedenle hastaya küratif bir rezeksiyonun yapılmış olması son derece önemlidir.
Bunun yararları;
- Hastalığın tamamen ortadan kaldırılmasını sağlanır.
- Hastanın şikâyetleri en iyi bu şekilde düzeltilir.
- Ek tedavilerin başarı şansını artırır. Bazı hastalarda ameliyat sonrası patoloji raporuna bakılarak kemoterapi veya radyoterapi gibi ek tedaviler gerekebilir. Küratif bir ameliyat yapılmış ise ek tedavilerin sonuçları çok daha iyidir.
- Hastalığın ne kadar yayılmış olduğu en iyi bu şekilde anlaşılır. Çıkarılan organ patolojide incelenerek hastalığın evresi belirlenir. Bu sayede hastalığın bundan sonraki olası seyri ve ek tedavi gerekliliği değerlendirilebilir.
Kalın Bağırsak Kanserinde Hastalığın Seyrini Neler Belirler?
Kalın bağırsak kanserinde hastalığın seyrini belirleyen üç ana faktör vardır: Kanser, hasta ve tedavinin kalitesi. Bunların üçü de iyi ise sonuç mükemmeldir.
1. Kanserle ilişkili faktörler
- Kanserin cinsi: Kanser genel bir kavramdır. Ama her bir kanserin farklı farklı makroskopik ve mikroskopik özelliklerine göre değişen saldırganlık derecesi vardır.
- Kanserin yerleştiği bölge: Kalın bağırsak kanserlerinin tümü göz önüne alındığında, kalın bağırsağın rektum adı verilen son 12-15 cm’lik bölümünün tedavisi kolon adı verilen diğer bölümlerine göre biraz daha zordur.
- Evresi: Kanserin duvarı içindeki yayılma derecesi, çevresindeki organları tutup tutmadığı, lenf bezleri veya uzak organ metastazı gibi faktörler hastalığın evresini belirler. Kalın bağırsak kanseri erken dönemde yakalanmış ise tamamen tedavi edilebilir.
2. Tedavi ile ilgili faktörler
- Tedavi şekli: Kalın bağırsak kanserlerinde tedavi yöntemlerinin sıralaması ve uygulanma şekli son derece önemlidir.
- Yapılan ameliyatın onkolojik radikalitesi
3. Hasta ile ilişkili faktörler:
- Hastanın yaşı, eşlik eden hastalıklar, bağışıklık sistemi, genetik faktörler …gibi.
- Karaciğer Veya Akciğere Sıçramış Hastalık Tedavi Edilebilir Mi?
- Kalın bağırsak kanserleri damarlar yoluyla akciğer veya karaciğere sıçrayabilir (metastaz). Metastazların çok sayıda ve yaygın olduğu hastalara kemoterapi yapılır. Yaygın olmayan metastazlar ise ameliyat ile çıkarılır. Bu hastalara ameliyat öncesi veya sonrası kemoterapi yapılabilir. Yine uygun olan hastalarda RF, TAKE, Cyberknife gibi yöntemler kullanılabilir.
- Karın İçine Yayılmış Kalın Bağırsak Kanseri Tedavi Edilebilir Mi?
Karın zarına yayılma çok yaygın değil ise bu hastalar ameliyat ve aynı esnada yapılan kemoterapi ile tedavi edilebilirler (Sitoredüktif cerrahi + Isıtılmış kemoterapi – HIPEC).
Kalın Bağırsağı Tıkamış Kanserlerde Tedavi
Bazı kalın bağırsak kanserleri bağırsak tıkanıklığına yol açtıktan sonra tespit edilirler. Bu hastalar ya acil olarak ameliyat edilir ya da tıkanan bölgeye bir stent yerleştirilerek tıkanıklık giderilir. Stent sonrası gerekiyorsa tümöre yönelik ön tedaviler de (kemoradyoterapi gibi ) tamamlandıktan sonra ameliyat daha uygun koşullarda yapılabilir.
Kalın Bağırsak Kanseri Gelişimi Önlenebilir Mi?
Kalın bağırsak kanseri erken evrede yakalandığında tedavisi mümkün olan hastalıklardan biridir. Bunun için kanser erken evrede ya da daha iyisi hiç oluşmadan (prekanseröz aşamada) tespit edilmelidir. Şikâyeti olan hastaların hemen doktora başvurması tabi ki çok önemlidir ama şikâyet oluşturmuş kalın bağırsak kanserlerinin çoğu maalesef erken evreyi geçmiş olur. Bu nedenle hiçbir şikâyeti olmasa da 50 yaşından itibaren sağlıklı insanların belli aralıklarla tarama testlerine girmesi gereklidir. Bu amaçla dışkıda kan testi, sigmoidoskopi, kolonoskopi ve kalın bağırsak filmi gibi tetkikler kullanılır.
Kalın Bağırsak Kanseri Hastaları Tedavi Sonrası Nasıl Takip Edilirler?
Kalın bağırsak kanseri hastaları tedavi bitiminden itibaren ilk 2 yıl 3 ayda bir, ikinci yıl ile beşinci yıl arasında 6 aylık aralıklarla kontrol edilirler. Bu kontrol sırasında hastalığın evresine bağlı olarak CEA testi, bilgisayarlı tomografi, kolonoskopi gibi tetkiklerle takip edilirler.
